Kayıt dışı ekonomi hesapları yine güncel konu oldu. Bazılarına göre Türkiye’de kayıt dışılık öylesine büyük ki GSYH’mız gerçeğin yarısını bile göstermiyor. Gerçekten böyle bir şey söz konusu olabilir mi? Bu soruya yanıt ararken öncelikle kavramların neyi ifade ettiğine bakmamız gerekiyor. Çünkü Türkiye’de kayıt dışılık sözüyle kastedilen şeyler farklı. Büyük çoğunluk kayıt dışılıkla GSYH hesapları dışında kalmış geliri kasdetmekte ve fakat bunu vergi kaydına girmemiş kazançla özdeşleştirmektedir. Çoğu kez akım ve stok kavramları da birbirine karıştırılmaktadır. Birbirine çok yakın kavramlar olan ve o nedenle sık sık birbiri yerine kullanılan milli gelir, GSYH, GSMH gibi kavramlar akım kavramlardır. Yani üç ay ya da bir yıl gibi bir sürede bir ekonomide yapılan üretimi veya harcamaları ya da gelirleri gösterir. Bunlar stoku göstermezler. Stok olan şey ülkenin servetidir. Kayıt dışı ekonomi, milli gelir hesaplarına girmemiş miktarı ölçmeyi hedeflediği için o da akım kavramdır. Eğer bu tür kayıt dışı üretim ya da gelir yine kayıt dışı olarak biriktirilip servete eklenmiş ve buna karşın kayıt dışı kalmaya devam etmişse o zaman kayıt dışı servet stokundan da söz etmek mümkündür.
Milli gelir baÅŸlıca üç biçimde hesaplanır. Ä°lkinde üretim deÄŸerleri fiyat cinsinden toplanarak bir hesaplama yapılır. Ãœlkede belirli bir dönem içinde üretilen bütün mal ve hizmetleri fiyatları cinsinden toplarsanız milli gelire ulaşırsınız. Ä°kincisinde üretim faktörlerinin (emek, doÄŸal kaynaklar, sermaye ve teÅŸebbüs gücü) bir yıl içinde elde ettiÄŸi gelirler (ücret, rant, faiz ve kar) toplanarak sonuca ulaşılır. (Sonra bunun üzerine bazı ekleme ve çıkarmalar yapılarak GSYH’ya varılır. Åžimdi bunu denklemlerle ifade etmeye çalışalım: Ãœcretler + Rant + Faiz + Kar = Milli Gelir – Dolaylı Vergiler + Subvansiyolar = Safi Milli Hasıla + Amortismanlar = GSYH + Yurtdışı Net Faktör Gelirleri = GSMH.) Milli gelirin üçüncü hesaplanma yönteminde harcamalardan giderek hesaplama yapılır.  Önce ekonomide bir yıl içinde yapılmış tüketim (C), yatırım (I), devlet (G) harcamaları ve  net ihracat geliri (X – M) toplanarak GSMH bulunur. Buradan bu kez yukarıdaki iÅŸlemlerin tersi yapılarak milli gelire ulaşılır. Bunu da denklemler yardımıyla gösterelim: C + I + G + (X – M) = GSMH – Yurtdışı Net Faktör Gelirleri = GSYH – Amortismanlar = Safi Milli Hasıla + Subvansiyonlar – Dolaylı Vergiler = Milli Gelir
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.