GSYH üç farklı yöntemle hesaplanıyor: Üretim, harcamalar ve gelir yöntemi ile. Bunların denklemlerini yazalım:
Üretim yöntemiyle GSYH: Y = Ap + Ip + Sp + o
Y= GSYH
Ap = Tarımsal nihai üretimin piyasa değeri  (elmalar, armutlar, domatesler vb)
Ip = Sanayi üretiminin piyasa değeri (otomobiller, buzdolapları, su boruları vb)
Sp = Hizmet üretiminin piyasa değeri (taşımacılık, bankacılık, müteahhitlik vb)
o = Ä°statistik hatalar vd.
Harcamalar yöntemiyle GSYH: Y = C + I + G + (X – M) + o
Y = GSYH
C = Özel nihai tüketim harcamaları
I = Özel kesimin yatırım harcamaları
G = Devletin tüketim, yatırım ve transfer harcamaları
X = Ä°hracat
M = Ä°thalat
o = Ä°statistik hatalar vd.
Gelir yöntemiyle GSYH: Y = w + i + r + p + o
Y = GSYH
w = Ücret gelirleri (emeğin karşılığı)
i = Faiz gelirleri (sermayenin karşılığı)
r = Rant (doğal kaynakların karşılığı, kira)
p = Kâr (Girişimciliğin karşılığı)
o = İstatistik hatalar + Milli gelirle GSYH arasındaki ekler.
Bu üç hesaplama GSYH’nın reel ekonomi açısından hesaplanmasını gösteriyor. İşin bir de parasal açıdan görünümü var:
MV = PQ
M = Para arzı (ekonomide o anda bulunan para miktarı, genellikle M2 kullanılıyor.)
V = Paranın dolanım hızı (yani her bir para biriminin bir yılda kaç kez kullanıldığı)
P = Fiyatlar genel düzeyi
Q = Fiziksel malların üretim miktarı
Bu denklemde PQ bize Y’yi yani GSYH’yı vereceğine göre denklemi şöyle yazmamız mümkün:
Y = MV
Bunların hepsi Y’ye eşit olduğuna göre birbirine de eşittir:
Y = Ap + Ip + Sp + o = C + I + G + (X – M) + o = w + i + r + p + o = MV
Gelelim GSYH içindeki paylara (paylar tam sayıya yuvarlanmıştır.)
|
Y = Ap + Ip + Sp +o
|
Toplamdaki Payı (%)
|
|
Tarım (Ap)
|
8
|
|
Sanayi (Ä°nÅŸaat dahil) (Ip)
|
25
|
|
Hizmetler (Sp)
|
56
|
|
DiÄŸerleri (o)
|
11
|
|
Y = C + I + G + (X – M)
|
Toplamdaki Payı (%)
|
|
Tüketim (C)
|
71
|
|
Yatırım (I)
|
20
|
|
Devlet Harcamaları (G)
|
18
|
|
Ä°hracat
|
24
|
|
Ä°thalat (eksi)
|
33
|
Gelir yöntemiyle GSYH hesaplaması en son 2006 yılında yayımlanmış sonraki yıllar yayımlanmamış bulunuyor. Eski serilerde benim sunduğum biçime uygun bir ayrım olmadığı için GSYH’daki ücret, faiz geliri vb paylarını gösteren tabloyu sunamıyorum.
Paylara iliÅŸkin yorum: …
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.