GSYH üç ayrı yöntemle hesplanıyor: Üretim yöntemi, harcamalar yöntemi ve gelir yöntemi. Harcamalar yöntemiyle GSYH şu denklemle hesaplanıyor:
Y = C + I + G + (X – M)
Y = GSYH
C= Özel nihai tüketim harcamaları
I = Özel kesim yatırım harcamaları (Özel kesim yatırımlarının içine bir de stoklardaki değişimleri eklemek gerekiyor. Bu da stoklardaki malların artmasını veya eksilmesini gösteriyor.)
G = Devlet harcamaları (tüketim + yatırım)
X = Ä°hracat
M = Ä°thalat
Yani bir yıl içinde yapılan bu harcamaları topladığımızda o yılın GSYH’sını hesaplamış oluyoruz.
2011 yılında bu büyüklükler şöyle gelişmiş.
|
GSYH BileÅŸenleri
|
Milyar TL
|
|
GSYH (Y)
|
1.294,9
|
|
Özel Tüketim Harcamaları (C )
|
920,8
|
|
Devletin Tüketim Harcamaları (G)
|
180,7
|
|
Özel Kesim Yatırımı (I)
|
234,6
|
|
Kamu Kesimi Yatırımı (G)
|
48,6
|
|
Stok DeÄŸiÅŸmesi (I)
|
25,1
|
|
Ä°hracat (X)
|
308,3
|
|
Ä°thalat (M) (Eksi)
|
423,1
|
Şimdi bunları bir araya toplayalım ve toplam içindeki paylarına bakalım:
|
GSYH BileÅŸenleri
|
Milyar TL
|
Toplam İçinde Payı (%)
|
|
GSYH (Y)
|
1.294,9
|
100,0
|
|
Özel Tüketim Harcamaları (C)
|
920,8
|
71,1
|
|
Özel Kesim Yatırım Harcamaları (I)
|
259,7
|
20,1
|
|
Devletin Tüketim ve Yatırım Harcamaları (G)
|
229,3
|
17,7
|
|
Ä°hracat (X)
|
308,3
|
23,8
|
|
Ä°thalat (M) (Eksi)
|
423,1
|
32,7
|
Demek ki bizim GSYH’mızda özel nihai tüketim harcamalarının yeri yüzde 71,1. İhracat ithalat dengemiz ise eksi 10 puan. Yani ihraç ettiğimizden daha fazlasını ithal ediyor ve bir bölümünü ihracat için bir bölümünü de iç kullanım için kullanıyoruz. Devlet harcamalarının toplamdaki payı ise giderek azalıyor.
Ekonomi tüketimle büyüyor. Eğer bu tüketimi ihracat ithalat dengemizi on puan eksiyle kapatmayıp daha az ithalatla gerçekleştirebilsek sorun olmayacak. Ama ihracatın ithalatı bu kadar aşması demek cari açığımızın artması ve bizim ithalatı finanse edebilmek için dışarıdan kaynak aramamız demek. Ki onun da önemli bölümü borçlanmayla yani sıcak parayla finanse ediliyor. O nedenle ithal ettiğimiz malların ne kadarını içeride üretebilirsek o kadar az cari açık veririz ve o kadar fazla istihdam yaratabiliriz. Tek koşulla: Rekabet edebilir üretim yapmamız gerek. Aksi takdirde içeride üreteceğiz diyerek dışarıdan aldığımızdan daha pahalı üretim yaparsak tüketicimize zarar veririz.
Şimdi de cari fiyatlarla GSYH’nın yanına dolar cinsinden GSYH’yı ve 1998 yılına göre sabitleştirilmiş yani enflasyondan arındırılmış fiyatlarla GSYH serisini ekleyip bir daha görünüme bakalım.
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.