Bazı emtialarda dünya tüketiminin yüzde 50 büyüklüğe sahip olan Çin’deki geliÅŸmeler dünya ekonomisinin en önemli olayları içinde yer alıyor. Åžimdilerde Çin gayrimenkul piyasasındaki balon deÄŸerlendirmeleri, bütün dünyanın ilgisinin bu ülkenin üzerinde toplanması sonucunu beraberinde getiriyor. Artık bizim de Çinsiz dünya ekonomisi düşünemeyeceÄŸimizi bilerek, bu ülkeyi yakından izlemek ve iliÅŸkilerimizi geliÅŸtirmek için yeni projeler hayata geçirmeliyiz.
Dış Haberler yönetmenimiz Evrim Küçük, “Dünya ekonomisinin saÄŸlığı Çin gayrimenkul sektörüne baÄŸlı” bilgisinin yer aldığı bir haber derlemiÅŸ. Haberde Çin’de gayrimenkul fiyatlarının son dönemde hızla arttığı, buna karşılık stoklarda da artış olduÄŸu belirtilerek bir “gayrimenkul balonu” oluÅŸumundan söz edildiÄŸi bilgisine yer veriliyor. Çin’de gayrimenkul balonunun patlamasının global emtialar, çimento, demir cevheri, çelik ve kömür gibi maddelere dayalı olarak dünya ekonomisinde çok önemli sarsıntıya neden olabileceÄŸi belirtiliyor. Brezilya‘dan Avusturalya‘ya, Çin’e bu alanlarda ihracat yapan ülkelerin, Londra’daki finans merkezlerinin gündemlerinin ilk sırasında bu konunun yer aldığının altı çiziliyor.
Dünya’da son dönemde önemli bir deÄŸiÅŸim ve iç içe geçme söz konusu. O nedenle dünyanın ikinci büyük ekonomisi ve birçok emtiada en önemli alıcı durumunda olan Çin’de alınan kararların dünya ekonomisini son nasıl etkilediÄŸine son yıllarda sık sık tanık oluyoruz. 2001 yılında Çin’in 230 milyon ton demir çelik üretimi varken, 250 milyon ton tüketim yapması, büyük tonajlı gemilerin navlun fiyatlarını neredeyse iki katına çıkarmıştı. Ayrıca, devrevi olarak iniÅŸ çıkış gösteren demir çelik fiyatlarının da yıllarca sürekli yukarıya doÄŸru seyretmesi sonucunu getirmiÅŸti.
Anadolu’da Garanti sohbet toplantılarında Prof. Dr. Asaf SavaÅŸ Akat, dünyadaki deÄŸiÅŸim ve Çin’in bu deÄŸiÅŸim içindeki önemini sık sık anlatıyor. Bu son geliÅŸmeyle ilgili haber bana Akat’ın anlattıklarını hatırlattı:
“Ben buraya 30 yıl önce gelseydim. Bu Sovyetler BirliÄŸi var ya dağılacak. Ä°ki Almanya birleÅŸecek, mark, frank, liret gibi paralar son bulup hepsi tek Avrupa parasında anlaÅŸacaklar deseydim, bu adam deli mi derdiniz. Size ‘Aranızda hiç Çin malı gören var mı?’diye sorsaydım. Parmak kaldıran tek kiÅŸi olmazdı. Ä°ÅŸte, son dönemde yaÅŸadığımız büyük deÄŸiÅŸim bu. Ve Çin artık dünya ekonomisi içersinde çok etkili bir yerde duruyor.”
Evrim Küçük‘ün haberinde Çin’de gayri menkul balonunun yaratabileceÄŸi olumsuzluktan bahsederken, Çin’in global emtiamlar ile çimento, demir cevheri, çelik ve kömürde dünya tüketiminin yüzde 50’sine yakın oranda tüketime sahip olduÄŸu belirtiliyor. Bir yandan gayrimenkul fiyatlarında spekülatif artış olduÄŸu, stoklarda birikmeler baÅŸladığı bilgisine yer veriliyor. Bir yanda da ülkenin BaÅŸbakanı Wen Ciabao‘nun  2015yılına kadar 36 milyon ucuz konut inÅŸa ettirmeyi planladıkları açıklıyor. Konut sektörü teÅŸvikleri nedeniyle Yerel Hükümetlerin de 2012‘ye kadar borçlanma miktarlarının da 307 milyar dolar artacağı ve 1.8 trilyon dolara ulaÅŸacağı açıklanıyor. Konut alanındaki bu geliÅŸmelerin bir gayrimenkul balonuna ardından da krizine neden olabileceÄŸi yorumları yapılıyor.
Bu geliÅŸmeler “Artık Çinsiz bir dünya ekonomisi düşünemeyeceÄŸimizi “ ortaya koyuyor. Bu nedenle son yıllarda sık sık tekrarladığım bir konuya deÄŸinmek isterim. Çin’i daha iyi anlamak için mutlaka bir proje geliÅŸtirmeliyiz. Bin gencimizi Çin’e yüksek eÄŸitim yapmaya burslu olarak gönderirken, bin Çinli gence de Türkiye’de yüksek eÄŸitim bursu vermeliyiz. Bunu sadece kamu ağırlıklı bir proje olarak deÄŸil, özel sektörün katılımıyla gerçekleÅŸtirmeliyiz. Çin’deki geliÅŸmeleri iyi anlayabilmek için de, Çin ile dış ticaretimizi saÄŸlıklı bir zeminde yürütebilmek içinde böyle bir projeye ihtiyacımız var…
Osman AROLAT