Yeni Teşvik Sistemi konusunda kamu ekonomi yönetiminden çeşitli açıklamalar geliyor. Anadolu kentlerindeki dostlarımdan ise beklentilerinin yeni teşvik sisteminin bir an önce açıklanması taleplerini alıyorum. Anadolu işadamlarının gözleri yeni teşvik sistemine çevrilmiş durumda. Teşvikle birlikte bazı mikro reformların da hayata geçirilmesini bekliyorlar.
Yeni TeÅŸvik sisteminin geçen ay Ekonomik Koordinasyon Kurulu gündemine gelmekte olduÄŸu haberleri geldi. Ardından bakanlıkların yeni teÅŸvik sistemi esaslarında mutabakat saÄŸladıkları konunun BaÅŸbakan ErdoÄŸan’a sunulduÄŸu, onun tarafından “bir-kaç gün içinde” açıklanacağı haberleri medyaya yansıdı.
Türkiye’de son yıllarda uygulanmaya konulan 4325, 5084 sayılı TeÅŸvik Yasalarının temel amaçları bölgeler arası geliÅŸmiÅŸliÄŸi azaltmak için gerice yörelerde yatırımları artırmaya yönelikti. Bu iki teÅŸvik yasası kapsam alanı siyasi bastılarla geniÅŸletildi. Gerice yöreler bu nedenle yeterli desteÄŸi alamadıkları için gerekli yatırımı da çekemediler.
2009 yılında bu kez Türkiye kentlerini dört katagoride ele alan 4 Bölgeli Teşvik sistemi yürürlüğe kondu. En gelişmiş yöreleri ve büyük yatırımları da birinci katagori içinde destekleyen, gerice yörelerdeki kentlere 4. Bölge olarak daha fazla ve farklı teşvikler öngören bu düzenleme de hem kentlerin bulundukları bölgeler için itirazlarına, hem de aynı katgoride, ya da garklı katagoride bulundukları kentler konusunda eleştirilerine konu oldu.
Bu son 4 Bölgeli TeÅŸvik sisteminde geçen yıl sonuna kadar 136 milyar 300 milyonluk toplam teÅŸvik verildi. Bu teÅŸviÄŸin bölgelere göre dağılım sonuçları, bu son teÅŸvik sistemiyle ilgili eleÅŸtirileri de haklı gösterecek bir sonuç veriyor. Bu teÅŸviÄŸin yüzde 67.8’i geliÅŸmiÅŸlik sırasında ilk iki sırada yer alan içersinde 24 ilin bulunduÄŸu bölgeye verilmiÅŸ. 3. ve 4. Bölümdeki gerice yörelerde yer alan 57 ilin kullanabildiÄŸi teÅŸvik ise toplamın yüzde 32.2’sini oluÅŸturabiliyor.
Bu bundan önceki iki Teşvik yasası gibi son teşvik yasasının da bekleneni vermediği eleştirisine yol açıyor.
Yeni Teşvik hazırlanırken Kamu ekonomi yönetiminin söyleminde bazı konular öne çıkıyor.
Bunlardan biri “Cari açığı azaltmayı” amaçlamak. Bunun için bir yandan yabancıların Türkiye’de üretimleri yapmaları teÅŸvik edilerek ithalat azaltılacak, bir yandan da stratejik hammaddesi olan ülkelerde kurulacak özel bölgelerle Türk yatırımcıların yurt dışı üretimleri desteklenecek.
4 Bölgeli son sistemin de yatırım götüremediÄŸi gerice yörelere yatırım gitmesi için bölge sayısı 6-7’ye çıkarılıp, doÄŸu ve güneydoÄŸuya çok özel teÅŸvikler getirilecek.
Hizmet ihracı kavramı genişletilerek sağlık, eğitim, sinema-tv, gastronomi, lojistik ve turizm sektörleri döviz kazandırıcı sektörler olarak özel destek alacaklar.
Demir-çelik ve kimya gibi ithalat girdisi yüksek olan bazı sektörler stratejik olarak kabul edilip, yatırımlarının artırılması desteklenecek.
Katma değeri yüksek teknolojik üretimin arttırılması için Ar-Ge teşvikleri de artırılacak.
Kamu Ekonomi yönetiminin yeni Teşvik sistemi ile ilgili verdikleri bilgiler bir yandan gerice yörelere yatırım gelmesi için imkanlar yaratmaya çalışırken, bir yandan da ithal girdiyi azaltacak, katma değeri yükseltecek, teknolojik ürünlere destek verileceğini gösteriyor.
Önemli olan yeni Teşvik Sisteminin biran önce açıklanıp yayınlanarak hayata geçmesi ve bunun gerektirdiği mikro reformların süreklilik kazanması.