2011 yılının ilk yarısı ile ikinci yarısı, ödemeler dengesi açısından gece ile gündüz kadar farklı gelişti. İlk yarıda hızlı ekonomik büyümenin de ateşlemesiyle daha yüksek cari işlemler açığı verdik. Buna karşılık yurtdışından kaynak girişi, cari işlemler açığının üzerinde gerçekleşti.
Yılın ikinci yarısında, özellikle son üç ayda ekonomik büyümenin yavaşlamasıyla birlikte, cari işlemler açığı birinci yarıya göre daha az oldu. Ama dış kaynak girişi daha da az oldu. Yılın ilk yarısında biriktirilen döviz rezervlerinin neredeyse tümünü yemek zorunda kaldık.
2011 yılının ikinci yarısında ekonomik büyümenin gerektirdiği dış finansman ihtiyacının önemli bir bölümü döviz rezervlerindeki kayıp yoluyla sağlanmamış olsaydı, döviz kurlarındaki yükselme çok daha sert olup ekonomik büyüme çok daha sert düşecekti. Dolayısıyla ekonomik büyümedeki yavaşlamayı sınırlandırmanın maliyeti, yılın ilk yarısında biriktirilen dövizlerin yılın ikinci yarısında yenmesi oldu.
DIŞ AÇIKLAR
2011 yılının tümünde cari işlemler açığı bir önceki yıla göre yüzde 65 artarak 77.1 milyar dolar oldu. Toplam açığın 44.7 milyar doları yılın ilk yarısında, 32.4 milyar doları yılın ikinci yarısında gerçekleşti. Bir yıl öncesine göre, 2011 yılının ilk yarısında cari işlemler açığındaki artış yüzde 127 olurken ikinci yarıda yüzde 20 oldu. Artış hızındaki yavaşlama küçümsenecek boyutta değil.
2011 yılında fob bazında 89.4 milyar dolar dış ticaret açığı gerçekleşti. Dış ticaret açığının 46.5 milyar doları ilk yarıda, 42.9 milyar doları ikinci yarıda gerçekleşti. Bir önceki yıla göre, dış ticaret açığındaki artış ilk yarıda yüzde 1 22, ikinci yarıda yüzde 21 oldu.
Aslında, yılın ikinci yarısında gözlenen dış açıklardaki artış hızındaki yavaşlamanın önemli bir bölümü yılın son üç ayında geçekleşti. Bir önceki yılın aynı dönemine göre, 2011 yılının son üç ayında cari işlemler açığı 270 milyon dolar azalırken, dış ticaret açığındaki artış yalnızca yüzde 3 oldu. Son üç aydaki gerilemelerin önemli bir bölümü de aralık ayında oldu.
FÄ°NANSMAN
Cari işlemler dengesinin finansman tarafı da gece ile gündüz kadar fark gösteriyor. 2011 yılının ilk yarısında 47.5 milyar dolar net dış finansman sağlanmışken, bu miktar yılın ikinci yarısında 18.2 milyar dolarda kaldı. Dış finansman eksiği, kaynağı bilinmeyen döviz girişleri ile döviz rezervlerindeki azalmayla karşılandı.
Yılın ilk yarısında net hata noksan kalemi 8 milyar dolar kaynağı bilinmeyen döviz girişine işaret ediyordu. Bu kalemlerden giriş yılın ikinci yarısında 4.3 milyar dolara geriledi. Buna karşılık, yılın ilk yarısında döviz rezervleri 10.8 milyar dolar artarken, ikinci yarıda 9.8 milyar dolar azaldı.
Dış finansmanda yılın ikinci yarısında yaşanan tıkanıklık doğrudan yabancı sermaye yatırımları hariç her kalemde görüldü. Yılın ilk yarısında çoğunlukla banka borçlanmalarıyla 25 milyar dolara ulaşan doğrudan borçlanma yoluyla elde edilen dış finansman, ikinci yarıda 5 milyar dolara geriledi. Aynı şekilde, portföy yatırımları 17 milyar dolardan 5 milyar dolara geldi.
2011 yılının ikinci yarısında bozulan dış finansman görünümünün 2012 yılında devam edip etmeyeceğini bilemiyoruz. Ama yılın ilk altı haftasına yönelik gözlemler durumun, geçen yılın ikinci yarısından, özellikle son üç ayından daha iyi olduğu yönünde. Buna paralel olarak dış açıkların azalması yoluyla dış finansman ihtiyacının azaldığı da unutulmamalı.