Bugün 10 Kasım 2016. Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümünün 78. yılında büyük önderimizi, silah arkadaÅŸlarını, bu canım vatan için canını vermiÅŸ bütün ÅŸehitlerimizi ve ebediyete intikal etmiÅŸ gazilerimizi rahmet ve minnetle anıyorum.
***
Trump’ın seçilmesiyle birlikte piyasalarda volatilite çok ciddi biçimde yükseldi. Piyasayı yolda giden bir arabaya benzetin. Piyasa bir yolculuk yapar. Bu yolculuÄŸun bazı özellikleri ve kuralları vardır. Bu özelliklerden birincisi; araba hep sabit hızla gidiyor. Yani bir arabaya bindiÄŸinizi ve yol ÅŸartları ne olursa olsun hep 60 km hızla gittiÄŸinizi düşünün. Bu arabanın freni yok. Yol ÅŸartlarını ise hiç bilmiyorsunuz. Zaman zaman yolda  büyük küçük çukurlar oluyor, zaman zaman yokuÅŸ aÅŸağı gidiyorsunuz ama araba sürekli yol alıyor. Zaman zaman da yol düzleÅŸiyor. Yani adeta “off road” rallilerinde kullanılan yollara benzeyen bir yoldan bahsediyorum.
Piyasalardaki dalgalanmalar veya teknik deyimle volatilite, bu yolun ilerisinin nasıl olacağı konusunda şoförün (piyasanın) beklentileri ile bu beklentilerden sapmaları arasındaki farktan ortaya çıkar. Son iki gündeki yüksek dalga boylarının temel sebebi; beklentiler ile gerçekleşen arasındaki büyük sapmadır. Araba düz yol beklerken derince bir çukura düştü ve çıktı.
Åžu an sizlerin de kafasında olan çok önemli bir soru var. Bu soruyu cevaplamaya çalışacağım. “EÄŸer Trump kazanırsa bu durum ABD ekonomisi için çok kötü olur” cümlesini söyleyenler ABD’nin Nobel ödüllü ekonomistleriydi (Örnek: Paul Krugman, Joesph Stiglitz). “EÄŸer Trump kazanırsa borsada ortalama %11 düşüş bekliyoruz” diyen Goldman Sachs isimli dünyanın en büyük yatırım bankalarından biriydi.  Dün Dow ve S&P500 endeksi%1.41 ve %1.11 artış yaptı. NE OLDU? Neden (ilk andaki piyasa hareketlerini bir tarafa bırakırsak) tam tersi oldu?
Åžu an sebeplere baktığımızda ilk sebep FED’in Aralık ayında faiz artırma olasılığı azaldı ÅŸeklinde belirtilebilirdi çünkü dün sabah saatlerinde bu olasılık %42’lere kadar düşmüştü ama öğleden sonra yeniden %70’lerin üzerine çıktı. Ama buna raÄŸmen ABD borsaları yükseliÅŸine devam etti ve bugün bizim borsamız da 600 puan yukarıdan açıldı. Yani FED’in faiz artırma olasılığı hala yüksek iken borsalar yükseliÅŸe nasıl devam etti?
Yeni bir görüş daha var ki bundan dünkü yazımda sizlere bahsettim. Trump devasa kamu yatırımları projelerine baÅŸlayacak. Yolları, köprüleri, hastaneleri, okulları vs.. yenileyecek. Yani ABD’de inÅŸaat sektörü canlanacak. Makro ekonomi derslerinden biliyoruz ki; kamu harcamaları büyümeyi çarpan mekanizması yoluyla artırır. Özetle tek cümleye indirgersek, Trump gevÅŸek maliye politikası ve sıkı para politikası istiyor. Yani faizlerin artırılmasını savunuyor. Faizlerin artış trendine girmesinin belki de iÅŸ dünyasını harekete geçirecek faktör olduÄŸunu düşünüyor. EÄŸer iÅŸ dünyası faizlerin ileride artacağını düşünürse, ÅŸu an düşük faizden yatırım yapmayı tercih edebilir. Öten yandan seçim belirsizliÄŸi bittiÄŸi için, iÅŸ dünyası kamu harcamalarının artacağını düşünerek, bundan pay almak için yatırımlarını artırmayı düşünebilir. En azından dün piyasaların fiyatladığı temel unsur “büyüme beklentisi” oldu.
Büyüme beklentisinin yarattığı olumlu etki, faizlerin artırılacağı korkusundan daha baskın çıkmış görünüyor. EÄŸer gerçekten de piyasalar, faizler artsa da, büyümenin geleceÄŸine inanıyorsa, yani “yeniden resesyon” korkusunu üzerinden artmışsa, hem S&P500 hem de Dow Jones endeksinin önümüzdeki dönemde de artışına devam etmesi gerekir. Ama Trump’ın Beyaz Saray’da göreve baÅŸlamasına daha çok var. Ocak ayında Beyaz Saray’a taşınacak. Peki piyasalar bu “büyüme” hikayesini o tarihe kadar almaya devam mı edecek? Bu konuda tecrübelerim bunun mümkün olmadığını söylüyor. Çünkü piyasa miyoptur. Yani sadece yakını görür, yakın geleceÄŸe bakar. Yarın bir gün yeniden “faiz artacak ve resesyona gireceÄŸiz” korkusu hakim olabilir ve borsalar düşüşe geçebilir. Bundan sonraki süreçte Trump’ın ekonomik programı ve uygulayacağı politikalara iliÅŸkin olarak yapacağı açıklamalar piyasalar tarafından sürekli olarak kullanılacaktır. Piyasa yarısı dolu olan bardağı nasıl görmek istiyorsa o ÅŸekilde görecektir.
Yukarıda sorduÄŸum ana sorulara tekrar dönelim. Goldman Sachs %11 düşüş bekliyordu ve tam tersi oldu. Bunun açıklaması nedir? Ä°ster samimi bulun inanın, ister inanmayın ama, piyasaların miyop olduÄŸunu bilen biri olarak, normalde Trump’ın “vergileri indireceÄŸiz, kamu harcamalarını artıracağız” söyleminin piyasaları olumlu etkilemesi gerektiÄŸini düşünüyordum fakat, sadece Goldman Sachs deÄŸil, diÄŸer büyük yatırım bankaları ve ABD medyasında birçok uzman aynı görüşü savununca, “piyasa demek ki böyle düşünüyor ve satarlar” diye düşündüm. Çünkü iÅŸimizi piyasanın hangi durumlarda ne tür reaksiyon göstereceÄŸini tahmine çalışmaktır. Daha doÄŸrusu, piyasanın nasıl bir hikaye oluÅŸturup peÅŸinden gittiÄŸini anlama çalışmasıdır. Dolayısıyla,  bu çok etkili yatırım bankaları ve ABD uzmanlarının da yanıldığını söyleyip nokta koyabilirsiniz. Fakat, o kadar basit deÄŸil. Olayların tümünü bir resim olarak ele aldığımda, ÅŸarkıcı Adele, BaÅŸkan Obama ve hatta Cumhuriyetçilerin bile Trump’a karşıt açıklamalar yapmasına baktığımda, bu yatırım bankaları ve ABD’li uzmanların da Clinton’un ekmeÄŸine yaÄŸ sürme amacıyla bir felaket senaryosu çizdiklerini  ve keÅŸke kendi görüşlerimi bunlara raÄŸmen paylaÅŸsaydım diye düşünüyorum. Fakat ÅŸunu belirteyim ki; dünkü piyasa hareketlerini görünce bunu fark edip o yüzden borsada alım yapılabileceÄŸini belirttim ve doların 3.17 ile 3.22 arasında bir süre dalgalanacağını vurguladım. Åžu ana kadar dolar ve borsa hareketleri de bunu teyit etti.
Yukarıdaki sorulardan diÄŸer çok önemli soru; Nobel ödüllü ekonomistlerin kapkara tablo çizmeleri de  Trump’a zarar vermek için miydi? Az önce piyasaların miyop olduÄŸunu belirttim.  Yani piyasalar kısa vadeli hikaye oluÅŸturup bunun peÅŸinden gider. Ekonomistler ise bunun tam tersidir. Onlar da hipermetroptur. Yani uzağı çok iyi görüp yakını görmezler veya yakını görmek istemezler, ilgilenmezler. Gerçekten de Trump’ın uygulayacağını söylediÄŸi politikalar sadece ABD için deÄŸil, dünya için yeni krizlerin tohumunu ekeceÄŸi gibi, ABD ekonomisini yerle bir edebilir. Ama bunun için zamana ihtiyaç vardır. Atilla YeÅŸilada özünde bir ekonomisttir ve bu yüzden “Trump kazanırsa Marsa gideceÄŸim” yazısını yazmış olup, görüşleri kendi içinde çok tutarlıdır. Trump politikalarının neden orta ve uzun vadede büyük sorunlara yol açabileceÄŸini Atilla YeÅŸilada’nın yukarıda linki verdiÄŸim yazısından okuyabilirsiniz.  Ama kısaca vurgulamak gerekirse ABD’nin borç /GSYH oranı %130’lara yaklaÅŸmış durumdadır. Trump hem temsilciler Meclisinde hem de senatoda çoÄŸunluÄŸu kazandı. Yani harcama limitlerini kolaylıkla artırarak, ABD’nin bütçe açıklarını kısa sürede devasa boyutlara ulaÅŸtırabilir. Kısa vadede büyüme ama orta ve uzun vadede ciddi bir enflasyonist baskı yaratır. Enflasyonist baskı üretecek kamu politikaları, FED’in sürekli faiz artırmak zorunda kalmasına neden olur, dünyada dolar kıtlaşır, 1 yıl içinde dolar/Tl kuru ÅŸu an hiç aklınıza gelmeyen seviyelere bile gidebilir. Tehlike budur. Ä°ÅŸte bu yüzden ekonomistlerin görüşlerini okuduÄŸunuz zaman sadece uzun vade için olduÄŸunu her zaman akılda tutmak gerekiyor. Yatırımcılara sıra geldiÄŸinde ise, yatırımcılar ve özellikle de küçük yatırımcılar piyasalardan daha fazla miyopturlar. Piyasaların miyopluk derecesi 3-4 ise yatırımcıların gözlükleri en az 6-7 derecedir. Bu yüzden yatırımcılar ekonomistler hakkında ciddi bir önyargıya ve eleÅŸtiriye sahiptirler.
Sonuç olarak, dev yatırım bankaları ve ABD’nin önemli piyasa uzmanlarının kötü niyetli olarak, sadece Trump’a zarar vermek adına önceki açıklamalarını yaptığını düşünürsek, piyasalardaki fiyatlamalar bu aÅŸamada doÄŸrudur. Ne kadar süreceÄŸine ise yine piyasalar karar verecektir. Bu noktada teknik analiz ileriye dönük ipuçları verecektir. Åžu an piyasalar, ABD’nin büyüme hikayesine ağırlık vermiÅŸ durumda olup, FED’in yapacağı bir açıklamayla bu ağırlığı,  faizlerin artırılacağı üzerine kaydırıp, ciddi satışlar da yapabilirler.
Bu yazımda,  dünden bu yana çelişkili görünen piyasa gelişmelerini yatırımcının kafasında netleştirmeye çalıştım. Daha doğrusu, son gelişmelere ilişkin olarak kendi kafamdaki cevapları vermeye çalıştım. Şu an için daha iyi bir açıklama bulana kadar, dünden bu yana olan çelişkili gelişmelerin kafamdaki açıklaması budur.
Yaklaşık 1 saat içinde dolar, borsa ve altın konusundaki görüşlerimi ayrı bir yazıda yazacağım. Yukarıda anlattığım çerçevede borsa, dolar ve altın konusundaki görüşlerim düne göre deÄŸiÅŸiklik arz ediyor. Saat 11:30-12.00 arasında yazmış olurum. SaÄŸlıcakla kalınız…
Beynine sağlık üstad..:)
TÅŸkr ederim…
Hocam, bence trump ile devlet kamu yönetimi ileride örtülü bir savaşın içinde olacaklardır.Radikal yöneticilerden kamu yönetimi bazı şeyleri gizliyor veya farklı sunabiliyorlar.Ülkemizde yaşandığı gibi, olur olmaz akıllı gibi görünen akıl vermelerle cumhurbaşkanının bile nasıl hatalara düştüğünü gördük.Aslında Türkiyede yaşananlar bize amerikada yaşanacaklara çok büyük bir ışık tutuyor.1-2 konuda çok iyi olsa bile bir çok kunuda amerika 4 yıl sonunda ne oluyoruz durumunda kalacaktır.Trump tarzı adamlar düşündüğünü hemen söylemesi açısından piyasaları beşik gibi sallayacaktır.Belki bir çok kritere göre uygun yorum yapmasamda Kendi cumhurbaşkanımızdan dolayı trump ın nelere sebep olabileceğini görebiliyorum.Belki halkı birlik ve bütünlükte toparlayacak ama bir çok ekonomik konuda her şey belirsiz kalacak.